İşitme kaybı, bireylerin önemli ihtiyaçlarından biri olan iletişim becerilerini etkileyen bir durumdur. Süreç içerisinde yavaş yavaş ilerleyebildiği gibi aniden de ortaya çıkabilmektedir. Bireyler ani işitme kayıplarında sonuçları sosyal hatta belirgin bir şekilde hissederken süreç içerisinde ortaya çıkan işitme kayıplarında yavaş ilerlemesinden kaynaklı olarak sonuçları fark edememektedir.
Yaş, gürültüye maruziyet, ototoksik ilaç kullanımı vb. sebeplerden işitme sağlığımız etkilenebilmektedir. İşitmeyi olumsuz yönde etkileyen sebepler bilinmeli ve koruyucu önlemler alınmalıdır. Bununla birlikte işitme kaybı varlığını kendimizde veya tanıdığımızda fark ettiğimiz andan itibaren gerekli adımları atmamız gerekmektedir.
İşitme Kaybı Nasıl Fark Edilir?
İşitme kaybı çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilmektedir. Kaybı fark edip erken müdahale edebilmek için kendimizi ve çevremizden gelen gözlemleri iyi analiz etmek gerekmektedir. Kademeli ilerleyen işitme kayıplarında durumu öncelikle bireyin tanıdıkları fark etmektedir. Bu yüzden konuyu bireyin kendinde analiz etmesi gereken durumlar ve çevrenin gözlemleri olarak farklı boyutlarda ele almak daha doğru olacaktır. Bireyin kendinde analiz etmesi gereken durumlar şu şekilde sıralanabilir;
- Konuşulanları eskisi kadar duyamama
- Konuşulanları anlamama
- Birden fazla konuşmacının bulunduğu ortamlarda bazı kelimeleri kaçırma
- Gürültülü ortamlarda sesleri ayırt edememe ya da anlamama
- Karşıdaki konuşmacıya daha yüksek sesle konuşmasını talep etme
- Telefonla konuşurken zorlanma
- Ağzını göremediğiniz bireylerle iletişimde zorluk çekme
Aile bireyleri ve tanıdıkların gözlemlemesi gereken durumlar ise şu şekilde sıralanabilir
- İşitme kayıplı bireyin yüksek sesle konuşması
- Konuşulanları anlamaması
- Konuşma esnasında çokça tekrar ettirmesi
- Seslenince duymaması ve sese yönelmemesi
- Televizyonu yüksek seste izlemesi
- Duymama ve anlamama şikayetlerinden dolayı psikolojik bunalım ve sosyal izolasyon
Sıralanan bu durumları kendinizde veya yakınınızda fark ettiyseniz; hızlıca bir Kulak Burun Boğaz (KBB) Hekimine ya da işitme merkezlerine başvurmalısınız. İşitme kaybının bir engel olduğu ve her insanın bir engelli birey adayı olduğu düşünüldüğünde, işitme kaybına erkenden müdahale edebilmek adına odyometri testi ve taraması yaptırmak önem arz etmektedir. 6 ayda bir odyometri taraması yaptırmak, kulağımız hakkında bize bilgi verir ve olası problemlere erkenden müdahale ederek yaşayacağımız sıkıntıların minimum seviyede kalması adına bizlere imkan sağlar.
İşitme Kaybının Sebepleri Nelerdir?
Gürültü, özellikle büyük şehirlerde yaşayan bireylerin sıklıkla maruz kaldığı ve işitme sağlığına doğrudan zarar veren sebeplerin başında gelmektedir. Nüfusu fazla olan bölgelerde şehir gürültüsü ve trafik gürültüsü yüksek şiddette karşımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte sanayi bölgelerinde koruyucu önlemler alınmadan çalışılması işitme kaybıyla birlikte anlamama sorununu da beraberinde getirmektedir.
İlaçların ve antibiyotiklerin yan etkileri bulunmaktadır. Bazı ilaç ve antibiyotikler iç kulakta (koklea, vestibül, semisirküler kanallar ve otolitler) toksik etkiler bırakabilmektedir. Bu ilaç ve antibiyotikler hekim kontrolü olmadan kullanılmaması gerekmektedir. Bu ilaç ve antibiyotiklerin bazıları şu şekilde sıralanabilir;
- Salisilatlar
- Kinin
- Cisplatin
- Aminoglikozidler
- Diüretik grubu ilaçlar
Mesleki gereklilikten kullanılan silah ve iş makineleri gibi yüksek şiddetli ve doğrudan kulak yapılarını etkileyen araçlar işitme sağlığını olumsuz etkilemektedir. İş gereği bu araçları kullanmak gerekirse öncelikle gürültü ölçümü yapılmalı ve koruyucu önlemler alınmalıdır.
Hayatımızın bir parçası olan müzik dinlemek, film izlemek gibi aktiviteler yüksek şiddette gerçekleştirildiğinde işitme sağlığını etkilemektedir. Bununla birlikte uzun süre yüksek şiddette kulaklıkla müzik dinlemek benzer etkiler oluşturmaktadır. Ayrıca eğlence mekanlarında sesin hem yüksek olması hem de kapalı alanlarda yankılı oluşması kulağa olan zararın derecesini arttırmaktadır.
İşitme kaybının sebepleri nden biri de bireylerin genetik yatkınlığıdır. Bu sebeple işitme kaybı test edilirken ailede işitme kaybı varlığı özellikle değerlendirilmeli, var ise rutin kontrol randevuları planlanmalıdır. Doğumsal kaynaklı işitme kaybı şüphesi varsa bireye yenidoğan taraması muhakkak yapılmalı, akabinde işitme taramaları takip edilmelidir.
İşitme Kaybının Sonuçları Nelerdir?
Temel duyulardan biri olan işitme, diğer tüm duyularla bir bütün olarak görev yapmaktadır. Birey üzerinde bu kadar önemli bir fonksiyonu olduğundan yokluğunda da sonuçları bir o kadar çok ve çeşitli olmaktadır. İşitme kaybının başlıca sonuçları şu şekilde sıralanabilir;
- Düşük yaşam kalitesi
- Konuşma bozukluğu
- Yalnızlık
- Korku
- Öfke
- Kaygı
- Depresyon
- Sosyal hayatta sınırlamalar
İşitme kaybı tanılanan bireyler bu süreci psikolojik olarak kabullenip cihaz kullanmaya karar vermelidirler. Bu durumu kabul edip işitme cihazı kullanmak; kaliteli yaşamdan taviz vermemek, sosyal etkilerine maruz kalmamak ve birçok sebepten ötürü gereklidir. İşitme cihazı kullanmanın etkilerine bakacak olursak;
İşitme cihazı kullanmayan bireyler;
- İşitsel uyarım azalır.
- Bilişsel gerileme başlar.
- Demans riski artar.
- Kaderci olurlar.
- Odaklanma sorunu yaşarlar.
- Yaşam sevinci düşer.
- Depresyona girme riski yükselir.
İşitme cihazı kullanan bireyler;
- Hafızası güçlü olur.
- Aktiftir.
- Algılaması yüksektir.
- Depresyon riski azdır.
- Zihinsel aktivitesi yüksektir.
- Yaşam kalitesi yüksektir.
- Sosyal ilişkisi güçlüdür.
İşitmemizi Nasıl Koruyabiliriz?
İşitme, çeşitli nedenlere bağlı olarak zarar görebilmektedir. Bunun önüne geçmek için proaktif yaklaşım yani işitme kaybı yaşamadan önleyici tedbirler alma yöntemini benimsemek önemlidir. Bu tedbirler;
- Erken tanı ve adaptasyona dikkat etmek,
- Yüksek sesli ortamlardan uzak durmak,
- Sanayi ve iş merkezleri gibi gürültülü ortamlarda gürültü tıkacı kullanmak,
- Sağlıklı beslenmek, yaşa bağlı işitme kayıplarına dikkat etmek ve
- İşitme kaybını fark ettiğimiz andan itibaren işitme cihazı kullanmak olarak sıralanabilir.
İşitme testi ile işitme sağlığımızı belirli aralıklara kontrol etmeliyiz. Alanında uzman Odyolog/Odyometristlerden bilgi ve destek almayı unutmayın…
